چهل حدیث از امام حسن مجتبی علیه السلام
امام حسن سلام الله علیه :
- لا أدبَ لِمَن لا عَقْلَ لَهُ .
آن را كه خرد نيست ، ادب نيست .
بحارالانوار : ۷۸ / ۱۱۱ / ۶
امام حسن سلام الله علیه :
- لَمّا سَألَهُ أبوهُ عنِ الشُّحِّ : أن تَرى ما في يَدَيكَ شَرَفا وما أنفَقتَ تَلَفا .
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش پدرش از او درباره تنگ چشمى ـ : تنگ چشمى آن است كه آنچه را دارى مايه شرافت پندارى و آنچه را انفاق كنى ، تلف شده و بر باد رفته انگارى .
وسائل الشيعه : ۱۶ / ۵۳۹ / ۱ .
امام حسن سلام الله علیه :
- وقد سُئلَ عن الجُبن : الجُرأةُ على الصَّديقِ ، والنُّكُولُ عَن العَدُوِّ .
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش كه : بزدلى چيست ؟ ـ : دليرى در برابر دوست و گريختن از برابر دشمن .
امام حسن سلام الله علیه :
- لمّا سألَهُ أبوه عن تفسيرِ الجَهلِ : سُرعهُ الوُثوبِ علَى الفُرْصةِ قبلَ الاسْتِمْكانِ مِنها ، والامْتِناعُ عنِ الجَوابِ .
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش پدرش از تفسير نادانى ـ : زود پريدن روى فرصت پيش از آن كه آن را كاملاً به دست آورى و خوددارى كردن از جواب .
معاني الأخبار : ۴۰۱ / ۶۲
امام حسن سلام الله علیه :
- وقد سُئلَ عنِ الحِلْمِ : كَظْمُ الغَيظِ ومِلْكُ النَّفْسِ .
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش از معناى بردبارى ـ : (بردبارى) فرو خوردن خشم و خويشتندارى است .
امام حسن سلام الله علیه :
- مَن عَبدَ اللّه َ عَبّدَ اللّه ُ لَهُ كُلَّ شَيءٍ .
هر كه خدا را بندگى كند خداوند همه اشياء را بنده او گرداند .
تنبيه الخواطر : ۲ / ۱۰۸
امام حسن سلام الله علیه :
- ما فَتَحَ اللّه ُ عز و جل على أحدٍ بابَ مسألةٍ فَخَزنَ عَنهُ بابَ الإجابةِ .
خداوند عز و جل باب مسألت (و دعا) را به روى هيچ كس نگشود ، كه باب اجابت را به روى او بسته باشد .
امام حسن سلام الله علیه :
- أنا الضَّامِنُ لِمَن لَم يَهجُسْ في قلبهِ إلاّ الرّضا أن يَدعُوَ اللّه َ فَيُستَجابَ لَهُ .
كسى كه در دلش هوايى جز خشنودى (خدا) خطور نكند ، من ضمانت مى كنم كه خداوند دعايش را مستجاب كند .
بحارالانوار : ۲۵/۳۵۱/۴۳
امام حسن سلام الله علیه :
- مَن قَرَأ القرآنَ كانَت لَهُ دعوةٌ مُجابةٌ إمّا مُعَجَّلَةً و إمّا مُؤَجَّلةً .
كسى كه قرآن بخواند ، يك دعاى مستجاب شده دارد ، دير مستجاب شود ، يا زود .
بحارالانوار : / ۹۳ / ۳۱۳ / ۱۷
امام حسن سلام الله علیه :
- مَنِ اتَّكَلَ على حُسنِ الاختِيارِ مِنَ اللّه ، لَم يَتَمَنَّ أ نّهُ في غَيرِ الحالِ التي اختارَها اللّه ُ لَهُ .
هركه به حُســن انتخاب خداوند تكيه كند ، جز آن وضعى را كه خدا برايش برگزيده است ، آرزوى داشتن وضعى ديگر نكند .
بحارالانوار : ۷۸ / ۱۰۶ / ۶
امام حسن سلام الله علیه :
- كيفَ يكونُ المؤمنُ مؤمنا وهو يَسخَطُ قِسمَةُ ويُحَقِّرُ مَنزِلَتَهُ والحاكِمُ علَيهِ اللّه ُ ؟ !
مؤمن چگونه مى تواند مؤمن باشد در حالى كه از قسمت خود ناخشنود باشد و منزلت و وضعيت خود را ناچيز شمارد با آن كه كه حاكم بر او (و تعيين كننده سرنوشتش) خداست ؟.
بحارالانوار : ۴۳ / ۳۵۱ / ۲۵
امام حسن سلام الله علیه :
- ما نَقَصَتْ زكاةٌ مِن مالٍ قَطُّ .
زكات ، هرگز چيزى را از ثروت كم نمى كند .
بحارالانوار : ۹۶ / ۲۳ / ۵۶
امام حسن سلام الله علیه :
- لرجل جاءَ إلَيهِ يَستَشِيرُهُ في تَزويجِ ابنَتِهِ : زَوِّجْها مِن رَجُلٍ تَقِيٍّ ، فإنّهُ إن أحَبَّها أكرَمَها وإن أبغَضَها لَم يَظلِمْها .
امام حسن عليه السلام ـ خطاب به مردى كه با ايشان در باره ازدواج دختر خود مشورت كرد ـ : او را به مردى باتقوا شوهر ده ؛ زيرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد گراميش مى دارد و اگر دوستش نداشته باشد به وى ستم نمى كند .
مكارم الأخلاق : ۱ / ۴۴۶ / ۱۵۳۴
امام حسن سلام الله علیه :
- إنّ المسألَةَ لا تَحِلُّ إلاّ في إحدى ثلاثٍ : دَمٍ مُفجِعٍ ، أو دَينٍ مُقرِحٍ ، أو فَقرٍ مُدقِعٍ .
درخواست كردن روا نيست مگر در يكى از اين سه جا : خون بهاى سنگين ، يا بدهكارى توانفرسا ويا فقر كُشنده.
امام حسن سلام الله علیه :
- الإعطاءُ قَبلَ السُّؤالِ مِن أكبَرِ السُّؤدُدِ .
بخشيدن پيش از طلب كردن (كسى) از بزرگترين سرورى است .
بحارالانوار : ۷۸ / ۱۱۳ / ۷
امام حسن سلام الله علیه :
- وقد سُئلَ عنِ الشَّجاعةِ : مُواقَفَةُ الأقرانِ ، والصَّبرُ عِندَ الطِّعانِ .
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه شجاعت چيست ؟ ـ : ايستادگى در برابر هماوردان و پايدارى در نبرد .
تحف العقول : ۲۲۶
امام حسن سلام الله علیه :
- في جَوابِ رَجُلٍ قالَ لَهُ : إنّي مِن شِيعَتِكُم : يا عبدَ اللّه ، إن كُنتَ لَنا في أوامِرِنا و زَواجِرِنا مُطِيعا فقد صَدَقتَ ، وإن كُنتَ بخِلافِ ذلكَ فلا تَزِدْ في ذُنوبِكَ بدَعواكَ مَرتَبةً شَرِيفَةً لَستَ مِن أهلِها ، لا تَقُلْ : أنا مِن شِيعَتِكُم ، ولكن قُل : أنا مِن مُوالِيكُم ومُحِبِّيكُم ومُعادِي أعدائكُم ، وأنتَ في خَيرٍ وإلى خَيرٍ .
امام حسن عليه السلام ـ در جواب مردى كه عرض كرد : من از شيعيان شما هستم ـ : اى بنده خدا ! اگر مطيع اوامر و نواهى ما باشى ، راست مى گويى ، ولى اگر چنين نباشى ، پس با ادعاى منزلت والايى كه تو اهل آن نيستى ، بر گناهانت ميفزاى . مگو : من از شيعيان شما هستم ، بلكه بگو : من از دوستداران شما و دشمن دشمنان شما هستم . در اين صورت ، تو آدم خوبى هستى و به خوبى گرايش دارى .
تنبيه الخواطر : ۲ / ۱۰۶
امام حسن سلام الله علیه :
- قد أكثَرَ مِن الهَيبهِ الصامِتُ .
آدم خموش ، بسيار پُر هيبت است .
بحارالانوار : ۷۸ / ۱۱۳ / ۷
امام حسن سلام الله علیه :
- نِعمَ العَونُ الصَّمتُ في مَواطِنَ كثيرَةٍ وإن كُنتَ فَصِيحا .
در بسيارى جاها ، چه ياور نيكويى است ، خاموشى ؛ هر چند كه سخنور باشى .
معاني الأخبار : ۴۰۱ / ۶۲
امام حسن سلام الله علیه :
- المَصائبُ مَفاتيحُ الأجرِ .
مصيبتها ، كليدهاى اجرند .
أعلام الدين : ۲۹۷
امام حسن سلام الله علیه :
- صاحِبِ النّاسَ مِثلَ ما تُحِبُّ أن يُصاحِبوكَ بهِ .
با مردم آن گونه رفتار كن كه دوست دارى با تو رفتار كنند .
أعلام الدين : ۲۹۷
امام حسن سلام الله علیه :
- بِالعَقلِ تُدرَكُ الدّارانِ جَميعا ، ومَن حُرِمَ مِنَ العَقلِ حُرِمَهُما جَميعا .
با خرد است كه هر دو سرا به دست مى آيد و هر كه از خرد محروم باشد ، از هر دو سرا محروم شود .
كشف الغمّه : ۲ / ۱۹۷
امام حسن سلام الله علیه :
- لَمّا سُئلَ عَنِ العَقلِ : التَّجَرُّعُ لِلغُصَّةِ حَتّى تَنالَ الفُرصَةَ .
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به ايـن سؤال كه خرد چيست ؟ ـ : جام اندوه را جُرعه جُرعه نوشيدن تا به دست آمدن فرصت .
معاني الأخبار : ۲۴۰ / ۱
امام حسن سلام الله علیه :
- لَمّا سَألَهُ أبوهُ عليه السلام عَنِ العَقلِ : حِفظُ قَلبِكَ ما استَودَعتَهُ .
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال پــدر بزرگوارش از او كه خرد چيست ؟ ـ : اين كه دلت آنچه را به او مى سپارى ، نگه دارد .
معاني الأخبار : ۴۰۱ / ۶۲
امام حسن سلام الله علیه :
- العاداتُ قاهِراتٌ ، فَمَنِ اعتادَ شَيئا في سِرِّهِ وخَلَواتِهِ ، فَضَحَهُ في عَلانِيَتِهِ وعِندَ المَلَأِ .
عـادتها مقهور كننده اند . پس ، هر كس در نهان و خلوتهاى خود به چيزى عادت كند ، همان چيز او را در آشكار و ميان جمع رسوا سازد .
تنبيه الخواطر : ۲ / ۱۱۳
امام حسن سلام الله علیه :
- الغَفلَةُ تَركُكَ المَسجِدَ، وطاعَتُكَ المُفسِدَ .
غفلت آن است كه مسجد (رفتن براى نماز) را ترك كنى و از شخص مفسد فرمان برى .
بحارالانوار : ۷۸ / ۱۱۵ / ۱۰
امام حسن سلام الله علیه :
- إنّ اللّه َ عز و جل بِمَنِّهِ ورَحمَتِهِ لَمّا فَرَضَ عَليكُمُ الفَرائضَ لم يَفرِضْ علَيكُم لِحاجَةٍ مِنهُ إلَيهِ ، بَل رَحمَةً مِنهُ إلَيكُم (علَيكُم) لا إلهَ إلاّ هُو ، لَِيميزَ الخَبيثَ مِن الطَّيِّبِ ، ولِيَبتَلِيَ ما في صُدورِكُم ، ولُِيمَحِّصَ ما في قُلوبِكُم .
خداوند عز و جل چون از روى كرم و رحمت خود فرايض را بر شما واجب ساخت ، نه بدان سبب بود كه به شما نياز داشت ، بلكه از سر مهر و رحمت آن خداى يگانه به شما بود ، تا ناپاك را از پاك جدا سازد و آنچه را در سينه هاى شماست ، بيازمايد و آنچه را در دلهاى شماست ، ناب و خالص گرداند .
بحارالانوار : ۲۳ / ۹۹ / ۳
امام حسن سلام الله علیه :
- التفكُّرُ حَياةُ قَلبِ البَصيرِ .
انديشيدن، مايه زنده دلىِ صاحب بصيرت است.
بحارالانوار : ۷۸ / ۱۱۵ / ۱۱
امام حسن سلام الله علیه :
- اُوصيكُم بتَقوَى اللّه وإدامَةِ التَّفَكُّرِ ؛ فإنَّ التَّفَكُّرَ أبو كُلِّ خَيرٍ واُمُّهُ .
شما را به تقواى الهى و تداوم انديشه سفارش مى كنم ؛ زيرا كه انديشيدن پدر و مادر همه خوبيهاست .
تنبيه الخواطر : ۱ / ۵۲
امام حسن سلام الله علیه :
- اعلمْ أنَّ مُروَّةَ القَناعَةِ والرِّضا أكثرُ مِن مُرُوّةِ الإعطاءِ .
بدان ، كه مردانگىِ قناعت و خرسندى ، بيش از جوانمردىِ بخشش است .
بحارالانوار : ۷۸ / ۱۱۱ / ۶
امام حسن سلام الله علیه :
- لا يَنبغي لِمَن عَرَفَ عَظَمَةَ اللّه أن يَتَعاظَمَ، فإنّ رِفعَةَ الذينَ يَعلَمونَ عَظَمَةَ اللّه أن يَتَواضَعُوا ، و (عِزَّ) الذينَ يَعرِفُونَ ما جَلالُ اللّه أن يَتَذَلَّلُوا (لَهُ ) .
سـزاوار نـيـست كـسى كـه بـزرگى خـدا را مى شناسد، خود بزرگ بين باشد ؛ زيرا بلند مرتبگى كسانى كه عظمت خدا را مى دانند ، در اين است كه افتادگى كنند و عزّت كسانى كه جلال و شكوه خدا را مى شناسند ، در اين است كه اظهار ذلّت كنند .
بحارالانوار : ۷۸ / ۱۰۴ / ۳
امام حسن سلام الله علیه :
- فِي المَائدةِ اثْنَتَا عَشرَةَ خَصْلَةً يَجِبُ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ أنْ يَعْرِفَهَا : أرْبَعٌ مِنْها فَرْضٌ ، وَ أرْبَعٌ سُنَّةٌ ، وأرْبَعٌ تأدِيبٌ . فَأمَّا الفَرْضُ : فَالمَعْرِفَةُ ، وَالرِّضَا ، وَالتَّسْمِيَةُ ، وَالشُّكْرُ . وَأمَّا السُّنَّةُ : فَالوُضُوءُ قَبْلَ الطَّعَامِ ، والجُلُوسُ عَلَى الجَانِبِ الأيْسَرِ ، والأكْلُ بِثَلاثِ أصَابِعَ . وَلَعْقُ الأصَابِعِ . وَأمّا التَّأدِيبُ : فَالأكْلُ مِمَّا يَلِيكَ ، وَتَصْغِيرُ اللُّقْمَةِ ، وَتَجْوِيدُ المَضْغِ ، وَقِلّةُ النّظَرِ فِي وُجُوهِ النّاسِ .
آداب سفره دوازده تاست كه هر مسلمانى بايد آنها رابداند : چهارتاى آنها واجب است ، چهار تا سنّت (مستحب) و چهار تا از باب رعايت ادب مى باشد . امّا آن چهارتا كه واجبند : معرفت ، خشنودى ، نام خدا بر زبان آوردن و شكرگزارى . و آن چهار كه سنّت است : دست شستن پيش از غذا خوردن ، نشستن بر طرف چپ (بدن) ، خوردن با سه انگشت و ليسيدن انگشتها . و امّا آن چهار كه از باب رعايت ادب مى باشد : خوردن از آنچه در جلوى توست ، كوچك گرفتن لقمه ، خوب جويدن غذا و كمتر نگاه كردن به صورت مردم .
بحارالانوار : ۷۳ / ۳۰۵ / ۲۳
الإمام الحسن عليه السلام :
- عَلِّمِ النّاسَ وتَعَلَّم عِلمَ غَيرِكَ ، فَتَكونَ قَد أتقَنتَ عِلمَكَ وعَلِمتَ ما لَم تَعلَم
به مردم بياموز و دانش ديگران را فراگير ، تا دانش خود را استوار كرده و آنچه را كه ندانسته اى بدانى .
كشف الغمّة : ۲ / ۱۹۷ .
امام حسن عليه السلام :
- لا يَعزِبُ الرَّأيُ إلاّ عِندَ الغَضَبِ .
رأى [درست] جز هنگام خشم پنهان نمى ماند .
نزهة الناظر : ۷۲ / ۱۴
امام حسن عليه السلام :
- قَطعَ العِلمُ عُذرَ المُتَعَلِّمينَ .
دانش عذر دانش اندوزان را گسسته است .
تحف العقول : ۲۳۶ .
امام حسن عليه السلام :
- يا بنَ آدمَ ، إنّكَ لم تَزَلْ في هَدمِ عُمرِكَ مُنذُ سَقَطتَ مِن بَطنِ اُمِّكَ ، فَخُذْ مِمّا في يَدَيكَ لِما بَينَ يَدَيكَ ؛ فإنّ المؤمنَ يَتَزوَّدُ ، و الكافِرَ يَتَمتَّعُ
اى فرزند آدم! تو از همان زمان كه از شكم مادرت افتاده اى، پيوسته در راه ويران كردن [خانه ]عمرت قدم بر مى دارى. پس، از آنچه در دست دارى براى آنچه در پيش دارى بهره برگير؛ زيرا كه مؤمن توشه بر مى دارد و كافر خوش مى گذراند.
بحار الأنوار : ۷۸ / ۱۱۲ /۶ .
امام حسن عليه السلام :
- أسلَمُ القُلوبِ ما طَهُرَ مِن الشُّبُهاتِ .
سالمترين دلها، دلى است كه از شبهات پاك باشد.
تحف العقول : ۲۳۵ .
امام حسن عليه السلام ـ لمّا سُئلَ عنِ الكَرَمِ ـ :
- الابتِداءُ بالعَطيَّةِ قَبلَ المَسألةِ ، و إطعامُ الطَّعامِ في المَحْلِ .
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش كه بزرگوارى چيست؟ ـ فرمود : دَهِش پيش از خواهش و اطعام كردن در قحطى.
بحار الأنوار : ۷۸ / ۱۰۲ /۲
امام حسن عليه السلام :
- مَن عَدَّدَ نِعَمَهُ مَحَقَ كَرَمَهُ .
هر كه احسانهاى خود را بر شمرد، بخشندگى خويش را از بين برده است.
بحار الأنوار : ۷۸ / ۱۱۳ /۷ .
الإمام الحسن عليه السلام ـ في ذَمِّ الدُّنيا ـ :
- الرّاغِبُ فيها عَبدٌ لِمَن يَملِكُها .
امام حسن عليه السلام ـ در نكوهش دنيا ـ : دنياخواه، بنده دنيادار است.
كنز العمّال : ج ۱۶ ص ۲۱۴ ح ۴۴۲۳۶
السلام عليك يا بقيه الله
آقا نوشته اند،كه جدت كفن نداشت
گيرم كفن نداشت،چرا پيرهن نداشت
كفني داشت زخون و سم مركب، خاك صحرا
*كي گفته كفن نداشته؟مگه كفن اوني نيست كه بدن رو مي پوشونه؟*
كفني داشت زخون و سم مركب، خاك صحرا
تا نگويند حسين ابن علي بي كفن است
پيچيده بود در خودش از آتش عطش
داغي كه داشت در جگرخود حسن نداشت
*ميدونه الان به خيمه ها مي خوان حمله كنن،ميدونه اين زن و بچه ديگه پاسباني ندارن،ميدونه آگه اينا حمله كنن،اولين كاري كه كنن،خيمه ها رو ميسوزونن ،ميدونه اگه اينا حمله كنن سرهاي شهدا رو از بدن جدا ميكنن،ميدونه اگه اينا حمله كنن،هر چي تو خيمه ها هست به غارت مي برن،خيلي نگران بود،لذا وقتي اون نانجيب رو سينه نشت*
چشمي به چشم قاتل و چشمي به خيمه ها
همراه كاروان خود اي كاش زن نداشت
*اين تازه اول جسارت بود،خوب شد نبودي ببيني با خواهرت چه كردن؛البته از رو نيزه داشت نگاه ميكرد ..." بعضي ها گفتن سر بريده چشم هاشو بست،يعني من خجالت زده ي زينبم .... من باشم و ببينم نامحرما دور خواهرم حلقه بزنن ... من باشم ببينم بر قطره هاي اشك زينب خنده كردن ... من باشم ببينم يه مشت مست لايعقل ،يه مشت رقاصه خوان ها و آوازه خوان ها، دور خواهرم دارن شادي مي كنن*
زينب و كوچه و بازار كجا
زينب و مجلس اغيار كجا
*كيه اين خانم؟يحيي مازني ميگه من بيست سال همسايه ي علي بودم، يه بارم نشد قد و قامت زينبشو ببينم ..." همين قد بدون تا كربلا هيچ كي قد و قامتشو نديده بود، اما بعد كربلا ورق برگشت ، يا صاحب الزمان ببخش آقا ... ديگه چشمي نمانده بود كه زينب رو نديده باشه "عليها ارذل ثيابها" اينقده تازيانه بر اين بدن زده بودن ... كه لباسش مثل لباس ابي عبدالله كهنه شده بود"
وقتي به دنيا اومد قنداقشو كه پيغمبرگرفت ،يه لحظه فاطمه ديد پيغمبر لب هاشو گذاشت رو گونه هاي زينب ... "فوضع فمه الشريف علي خده المنيف" هي شروع كرد صورت زينب و بوسيدن" وبكت بُكاءاً شديداً "فاطمه هم گريه كرد.
"بابا ثواب كسي كه بر زينب گزيه كنه چيه؟فرمود ثوابش برابري مي كنه با گريه ي بر حسن و حسين" يه بيت بگم و دعات كنم،صدا زد: داداش!*
آب ،آب با قيمت جان ميدادن
پاسخ ما به سنان مي دادن
دختر قرآن و كعب ني كجا؟
عمّۀ سادات و بزم مي كجا؟
كوچه هاي شام فردا شاهدن
سنگ ها گويند زينب را زدن
*حسين .....*
"بابي المستضعف الغريب يا اباعبدالله"
*يه جاي سالم توي بدنش نبود، اربعين كه اومد كربلا.داداش! يادته اون روز من تو رو نشناختم،اگه الان تو بلند شي تو هم من رو نميشناسي.
به عظمت و مصيبت عمه جان امام زمان(عج)، تو را ميخوانيم:"يا الله..."
