اربعین
چهلمین روز شهادت حسین بن علی
- به زبان‌های دیگر مطالعه کنید
- دریافت به عنوان پی‌دی‌اف
- پی‌گیری
- ویرایش
| اطلاعات بیشتربرای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
برای دیگر کاربردها، اربعین (ابهام‌زدایی) را ببینید.
اربعین در لغت به معنی چهلم است و در اصطلاح به بیستمصفر ۶۱ هجری قمری، چهلمین روز جان باختن حسین بن علی فرزند علی بن ابی طالب و فاطمه زهرا، امام سومشیعیان اطلاق می‌گردد. اربعین، مطابق نظر شیخ مفید درمسارالشیعه[۱] و شاگردش شیخ طوسی در مصباح المتهجد،[۲] زمان بازگشت اهل حرم از شام (دمشق) بهمدینه است. همچنین بنا بر نقل ایشان، جابر بن عبدالله انصاری صحابی برجسته محمد به عنوان نخستین زائرحسین بن علی، یا لااقل از نخستین زائران او، در این روز وارد کربلا شده و زیارت اربعین را بجا آورده‌است.[۳]ابراهیم آیتی نیز می‌نویسد: «جابر بن عبدالله انصاری … بیستم ماه صفر، درست چهل روز بعد از شهادت امام وارد کربلا شد و سنت زیارت اربعین امام به دست او تأسیس گردید».[۴] بر این اساس «از همان آغاز که تاریخش معلوم نیست، شیعیان به حرمت آن، زیارت اربعین می‌خوانده‌اند.»[۵]زیارت اربعین تنها دربارهٔ حسین بن علی وارد شده و هیچ پیشینه‌ای را نمی‌توان برای اربعین و اعمال مربوط به این روز تا پیش از حادثه عاشورا تصدیق کرد و این ویژگی و امتیاز، تنها برای حسین بن علی دانسته شده‌است.[۶] در تقویم رسمی ایران این روز تعطیل می‌باشد.
| اربعین | |
|---|---|
 مراسم پیاده‌روی اربعین | |
| نام رسمی | الأربعین |
| نام دیگر | چهلم |
| برپایی توسط | شیعیان |
| نوع | عزاداری شیعی |
| اهمیت | سوگواری برای چهلم واقعهٔ عاشورا |
| مراسم |
|
| تاریخ | ۲۰ صفر |
| مرتبط به | نبرد کربلا |
| متن مربوطه در ویکی‌نبشته: زیارت اربعین |
شیعیان در این روز به زیارت بارگاه حسین در بین الحرمین می‌روند.
پیاده‌روی اربعین حسینی
پیاده‌روی اربعین حسینی
پیاده‌روی اربعین حسینی
البته در باب علت اهمیت این روز نزد عرف شیعیان، برخی گزارش‌های تاریخی مبنی بر حضور بازماندگان اهل بیت امام در کربلا در روز اربعین از عوامل توجه خاص ایشان به اربعین است. در برخی منابع تاریخی مانند کتاب نزهه الزاهد اسیران شام یعنی بازماندگان کشته‌شدگان کربلا در چهلمین روز کشته شدن حسین بن علی به کربلا رسیدند.[۷]اگرچه نه‌تنها این مطلب در متون تاریخی پیش‌تر از قرن هفتم هجری نیامده است، با تصریح متقدمینی مانند شیخ مفید که بازگشت اسرا را به مدینه دانسته‌اند نیز در تضاد است.[۳]
زیارات اربعین
نوشتار اصلی: زیارت اربعین
سه روایت و گزارش در موضوع اربعین حسین بن علی آمده است:
زیارت اول روایت حسن عسکری: «علامات المؤمنین خمس: صلاةُ الإحدی و الخمسین، و زیارةُ الاربعین، والتـَختم فی الیَمین، و تـَعفیرُ الجبین، و الجهر بِبِسم الله الرحمن الرحیم: علامات مؤمن پنج چیز است: اقامه پنجاه و یک رکعت نماز در شبانه روز (هفده رکعت واجب و سی و چهار رکعت نافله)، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، جبین را در سجده بر خاک گذاشتن، در نماز بسم الله الرحمن الرحیم را بلند گفتن.» که شیخ طوسی در کتابتهذیب الاحکام[۸] و شیخ حرّ عاملی در وسائل الشیعه[۹] این روایت را آورده‌اند. این روایت، اهمیت زیارت اربعین را آن هم در کنار اقامه نماز به عنوان یکی از نشانه‌های مؤمن یاایمان بیان می‌کند و اگر لفظ مؤمن به معنی شیعه باشد، زیارت اربعین هم از نشانه‌های شیعه بودن خواهد بود. همان‌طور که سجده بر خاک داشتن و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم در نماز هم تقریباً از مختصات شیعیان است.[نیازمند منبع]
در این گزارش به متن خاصی برای زیارت اربعین اشاره نشده و می‌توان اینطور برداشت کرد که مطلق زیارت به معنای عرفیِ آن، در روز اربعین دارای این ویژگی است کهزائر را دارای نشان ایمان می‌نماید. خصوصاً با ضمیمه روایات دیگر که زیارت اباعبدالله را مختص به حضور درکربلا ندانسته و بر سلام از راه دور هم زیارت اطلاق کرده‌اند.[۱۰] برای نمونه: «قال اباعبدالله: إصعد فوق سطحک، ثم التفت یمنة و یسرة، ثم ترفع رأسک إلی السماء، ثم تنحو نحو القبر فتقول: السلام علیک یاأباعبدالله السلام علیک ورحمة الله وبرکاته، تکتب لک زورة، والزورة حجة وعمرة»[۱۱] پس می‌توان این نتیجه را گرفت که سلام و درودی که در روز اربعین به سمت حضرت صادر شود، إن شاء الله گوینده را مزین به زینت و علامت ایمان می‌گرداند. البته ممکن است گفته شود ذکر حضرت عسکری از لفظ اربعین در این سخن، اشاره به سخن جدّش جعفر صادق باشد که زیارتی را تعلیم صفوان کرده‌اند. آن همان متن معروف زیارت اربعین در مفاتیح‌الجنان است و در روایت سوم خواهد آمد. در نتیجه خواندن این زیارت از نشانه‌های ایمان خواهد بود. لکن این احتمال بعید به نظر می‌رسد چراکه القای خطاب حضرت عسکری لزوماً به آگاهان از روایت جعفر صادق نبوده‌است، لذا این روایت، سخن و بیان جدیدی دانسته می‌شود. لکن این نیز پذیرفته‌است که متیقن از روایت حسن عسکری، زیارت زائر در کربلا نزد قبر حسین و به لفظ تعلیمی از جعفر صادق است.[نیازمند منبع]
دوم: زیارتی است که از جابر بن عبدالله انصاری، اولین یا از اولین زائران حسین بن علی در اربعین نقل شده‌است. در این گزارش آمده است که وقتی جابر به غاضریه رسید در آب فرات غسل کرد، پیراهن پاکیزه‌ای پوشید، آنگاه قدری از بوی خوش بر سر و بدن پاشید و پابرهنه روانه شد تا نزد سر مبارک امام حسین علیه السّلام ایستاد و سه مرتبه اللّه اکبر گفت. پس افتاد و بیهوش شد، چون به هوش آمد می‌گفت: «السّلام علیکم یا ال اللّه…» جملات جابر در اینجا تقریباً همان زیارت حضرت سیدالشهدا در نیمه رجب است و جز در چند کلمه تفاوت ندارد، که احتمالاً ناشی از اختلاف نسخه هاست. متن کامل این زیارت را علامه مجلسی در بحارالانوار آورده‌اند.[۱۲]
سوم: این زیارت در کتاب تهذیب الاحکام و … آمده کهصفوان از جعفر صادق نقل می‌کند و می‌گوید: «مولایم امام صادق علیه السّلام دربارهٔ زیارت اربعین به من فرمود: هنگامی‌که قسمت قابل توجهی از روز برآمده، این زیارت را بخوان…»[۱۳] و این همان زیارت معروف اربعین است. متن این زیارت در ویکی‌نبشته آمده است.
سوگواری محرم
| این بخش به هیچ منبع و مرجعی استناد نمی‌کند. |
در ایران سوگواری بیشتر در ماه‌های محرم و صفر و به ویژه اربعین برگزار می‌شوند. معمولاً هر مجلس روضه از دو بخش زنانه و مردانه تشکیل می‌شود. برخی روضه‌ها ممکن است کاملاً زنانه باشند و گاه کاملاً مردانه. مجلس روضه ممکن است در خانه تشکیل شود یا در تکیه‌ها، مساجد و حسینیه‌ها برپا شود؛ که مجلس روضه معمولاً با قرائت قرآن یا زیارت عاشورا شروع می‌شود و از سخنرانی و ذکر مصیبت هم تشکیل می‌شود.
بزرگترین گردهمایی سالانه
در سال‌های اخیر، جمعیت حاضر در مراسم سوگواری اربعین در عراق از بزرگترین اجتماعات مسالمت‌آمیز جهانبوده‌است. به گفته رئیس شورای استان کربلا، تعداد زائران اربعین حسینی در سال ۱۳۹۴ (۲۰۱۵ میلادی، ۱۴۳۷ قمری) به ۲۷ میلیون نفر رسیده است. این تعداد زائر در طول ۱۰ روز وارد کربلا شده و پس از زیارت خارج شده‌اند.[۱۴][۱۵][۱۶] در دسامبر ۲۰۱۴ (۱۴۳۶ هـ. ق) حدود ۲۰ میلیون جمعیت در عراق مجتمع شدند.[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]
میلیون‌ها نفر در روزهای منتهی به اربعین، مسیر نجف_کربلا را در حدود سه روز، پیاده طی می‌کنند و در موکب‌ها پذیرایی و اسکان داده می‌شوند. [۲۳]
اغلب زائران مسیرِ نجف به کربلا به طول ۸۰ کیلومتر را پیاده، در مدت سه روز در یک راهپیمایی مسالمت‌آمیز طی می‌کنند. دولت ایران در تلاش است تا مراسم اربعین حسینی را به‌طور مشترک با کشور عراق، به عنوان میراث معنوی در فهرست آثار معنوی یونسکو ثبت کند.[۲۴]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ مسار الشیعة، شیخ مفید، ص۲۶
- ↑ مصباح المتهجد، شیخ طوسی، ص۷۸۷
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ جعفریان، رسول (۱۳۸۶). تاملی در نهضت عاشورا. انصاریان. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۹۰۵۱۸-۶-۴.
- ↑ بررسی تاریخ عاشورا، محمد ابراهیم آیتی، ص221
- ↑ دلیل بزرگداشت اربعین چیست، رسول جعفریان
- ↑ رک: اربعین در فرهنگ شیعه، سید محمد محسن حسینی طهرانی، ص۷۵
- ↑ رک: نفس المهموم ترجمه شعرانی، ص۴۳۰؛
نزهه الزاهد، ص۲۱ - ↑ تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، ج۶، ص۵۲
- ↑ وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۱۰، ص۳۷۳، ح۱
- ↑ رک: وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج10، ص385
- ↑ رک: وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج10، ص385؛ برای نمونه: «قال اباعبدالله: إصعد فوق سطحک، ثم التفت یمنة و یسرة، ثم ترفع رأسک إلی السماء، ثم تنحو نحو القبر فتقول: السلام علیک یاأباعبدالله السلام علیک ورحمة الله وبرکاته، تکتب لک زورة، والزورة حجة وعمرة»
- ↑ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج98، ص329، باب25
- ↑ تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، ج 6، ص 113
- ↑ http://www.aftabeyazd.ir/20831-27-میلیون-زائر-در-مراسم-اربعین.html
- ↑http://www.irna.ir/fa/News/81865091/
- ↑http://www.presstv.ir/DetailFa/2015/12/03/440117/Imam-Hussein-Karbala-Iran-Iraq
- ↑http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930923001467
- ↑http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930922000386
- ↑ 17.5 million pilgrims in Karbala for Arba’een: Iraq presstv.com
- ↑ The Iraqi government confirmed that the number of pilgrims in the city of Karbala for the annual Arbaeen (Arbain) pilgrim has reached a record 17.5 million this year. ibtimes.co.in
- ↑ وصل لغایة الان الی نحو ۱۹ میلیون زائراً فی محافظة alalam.ir
- ↑ وصل لغایة الآن الی نحو 19 میلیون زائراً فی محافظة کربلاء almanar.com
- ↑ «Free at last from Isis, millions of Muslims stage the greatest religious march in the world» (به انگلیسی). The Independent. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۰۲.
- ↑ اربعین در یونسکو ثبت می‌شود . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
- طبری آملی، عماد الدین أبی جعفر محمد بن أبی القاسم، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی (ط - القدیمة) - نجف، چاپ: دوم، ۱۳۸۳ ق. ص ۷۴
- اربعین و زیارات آن، محمد مهدی محب الرحمان، حریم امام (نشریه آستان مقدس امام خمینی)، سال دوم، شماره ۹۷، آذرماه ۱۳۹۲
